Te veel jongeren worden in hun perspectief belemmerd door schuldenproblematiek. Hierdoor komen zij niet verder in hun leven. In de aanpak van het Jongeren Perspectief Fonds werken jongeren samen met jongerenwerkers én schuldhulpverlening aan een oplossing. Hoe gaat dat in de praktijk?
Het aantal jongeren met schulden blijft helaas toenemen. Uit verschillende rapporten van de afgelopen jaren blijkt dat de financiële situatie van jongeren zorgwekkend is. Ook in Nieuwegein, waar zo’n 10% van de jongeren tussen de 15 en 25 jaar met problematische schulden te maken heeft*. Een groot gedeelte van de jongeren zoekt geen of te laat hulp. En dat terwijl vroegtijdige hulpverlening juist zo belangrijk is, zodat beginnende betalingsachterstanden niet verergeren.
Werken aan een goede basis
Reguliere schuldhulpverlening geeft vaak niet een passende oplossing, bijvoorbeeld doordat er geen stabiel inkomen of stabiele thuissituatie is. In Nieuwegein is daarom een jaar geleden gestart met de aanpak van het Jongeren Perspectief Fonds, waarbij niet alleen de schuld wordt aangepakt maar waarin ook met de jongere wordt gewerkt aan haalbare plannen voor de toekomst.
“In Nieuwegein is bestaanszekerheid een belangrijk thema. Het Jongeren Perspectief Fonds biedt een nieuwe werkwijze om jongeren te bereiken en gelijke kansen te geven in de samenleving,” vertelt Irith de Vreede, adviseur Armoede- en Schuldenpreventie bij de gemeente Nieuwegein. “We willen hen graag een betere startpositie geven en daarmee meer veerkracht.”
Eerst snel schuldenvrij
Jacqueline Feith is vanuit Movactor als projectleider betrokken bij de aanpak van het JPF in Nieuwegein. “Schulden zijn van invloed op het denkvermogen van mensen. Doordat jongeren schulden hebben durven ze niet meer te dromen over hun toekomst, ze kunnen alleen nog denken aan de schulden en zien geen uitweg meer.” Door de problemen van het moment direct aan te pakken ontstaat weer perspectief. “En zodra er rust is, is er ook ruimte in hun hoofd om weer plannen te maken.”
De ruimte die nodig is om aan het toekomstperspectief te werken ontstaat om te beginnen door het snel schulden(zorg)vrij te maken van de jongeren. Jacqueline: “De studenten van 4YOUth Nieuwegein helpen de jongeren hierbij. Zij zijn een laagdrempelig aanspreekpunt en hebben korte lijnen met schuldhulpverlening. De studenten helpen bij het ordenen en uitzoeken van de stapel brieven, maken een overzichtelijk schuldenoverzicht. En ze stellen een budgetplan op zodat alle inkomsten en uitgaven eindelijk inzichtelijk worden.”
Plannen maken, in gesprek blijven en bijsturen
In de aanpak van het JPF wordt breder gekeken dan de financiële situatie. “Die schulden aanpakken, dat is niet eens zo ingewikkeld,” legt jongerenwerker Nino Hensen uit. “Dat lukt wel. Maar de oorzaak waardóór je in de schulden zit, die is vaak een stuk moeilijker om op te lossen. Dan is passende hulpverlening nodig, zeker voor deze jonge doelgroep. En dat biedt ons team van jongerenwerkers.”
Aan het begin van het traject worden de plannen op papier gezet voor de komende 2 jaar. Jacqueline: “Dat is voor jongeren eigenlijk een hele lange periode. Het komt dan ook voor dat we dingen op papier zetten en dat we na een tijdje concluderen dat het niet meer helemaal past, en dat er iets anders nodig is.”. In het begin van het traject is het contact dan ook intensiever; naar mate de jongere meer zelf kan worden de afspraken langzaam afgebouwd. “Dit gaat altijd met vallen en opstaan, soms wordt het contact na een tijdje weer intensiever om de jongere verder te helpen.”
Nino vult aan: “Dat is echt onderdeel van de aanpak: in gesprek blijven en bijsturen. Jongeren zijn mega veerkrachtig, die kunnen ineens op een dag wakker worden en bedenken dat ze het helemaal anders gaan doen. Dat hoort bij de leeftijd en daar moet je op inspelen. Meebewegen met het ontwikkeltempo van jongeren. Soms hebben ze méér nodig dan je vooraf dacht, maar regelmatig ook een stuk minder.”
Belang van een goede match
De jongeren – in het JPF-traject in Nieuwegein zijn dat er 16 op het moment – zijn heel verschillend. “Een aantal wil juist heel graag en kan het eigenlijk ook wel”, vertelt Nino. “Dan zetten we snel stappen. Maar bij andere jongeren speelt er veel meer en daar moet je óok mee aan de slag. Dat kost tijd, je moet een vertrouwensband opbouwen.” Ook is het belangrijk om je flexibel op te stellen. “Wanneer iemand niet komt opdagen op een afspraak bijvoorbeeld, dan gaan we juist een stap verder. We zoeken uit wat er aan de hand is. Waarom komt hij of zij niet langs? Dat kan trouwens een hele praktische reden hebben – soms is de oplossing simpelweg om ergens anders af te spreken.”
De problematieken van de jongeren kunnen zo ingewikkeld zijn dat je er specifieke werkervaring voor nodig hebt om passende hulp te bieden. “Die persoonlijke klik, die is heel belangrijk. We werken gelukkig in een divers team van jongerenwerkers waardoor het goed lukt om iemand te vinden die een goede match heeft met de jongere,” licht Nino toe. “Zodat er iemand voor ze is die erbij blijft en die vertrouwen blijft geven. Die uitspreekt dat hij er in gelooft. Ook wanneer het lang duurt, ook wanneer het moeilijk wordt en ook wanneer de weg naar andere instanties nodig blijkt te zijn.”
Jacqueline lacht: “We hebben hier echt 2 pitbulls zitten die blijven appen, tijd hebben om tot laat in de avond te bellen en langs gaan als de situatie daar om vraagt. Dat is echt nodig en de reden dat het werkt in onze stad. Maar ook de bijdrage van de studenten van 4YOUth vind ik een succes. Zij nemen veel werk uit handen van de jongerenwerkers, waardoor zij weer meer tijd overhouden voor de begeleiding van de jongeren.”
Toekomst
Zowel Nino, Irith als Jacqueline hebben vertrouwen in de aanpak in de stad. Het project draagt bij aan kortere lijnen tussen organisaties en sluit goed aan bij de preventieve aanpak van het jongerenwerk in Nieuwegein. “De gemeente wil extra investeren in een goede basis voor jongeren,” legt Irith uit. “In het JPF werken organisaties – elk met hun eigen professie – met elkaar samen. Het is een mooie aanvulling op de bestaande dienst- en hulpverlening voor jongeren in de stad.”
Nino: “Ik denk dat het ons gaat verbazen hoe goed deze aanpak eigenlijk werkt. Dat we straks jongeren hebben die weer productief zijn en vruchtbaar participeren in de maatschappij. Dat die donkere wolk van schulden weg is boven hun hoofd en dat ze weer helder kunnen nadenken over hun eigen toekomst. Dat ze weer vrolijk zijn. Dan zijn we er met elkaar toch heel erg goed in geslaagd?”
Over het JPF
Het JPF biedt een 2-jarig begeleidingstraject met een op maat samengesteld perspectiefplan. Het is een integrale aanpak op verschillende leefgebieden met een persoonlijke trajectbegeleider vanuit het jongerenwerk en een schuldregelaar.
In de aanpak van het JPF werken Jongerenwerk Nieuwegein (Movactor), 4YOUth Nieuwegein en Werk en Inkomen Lekstroom (Schuldhulpverlening) actief met elkaar samen. Tussentijds is er op casuïstiekniveau regelmatig contact voor afstemming. De pilot wordt gefinancierd door de Gemeente Nieuwegein.
*Bron: Gemeente Nieuwegein. Koers Sociaal Domein 2023
